مهندس مردخای امین شموئلیان
زمستان 98
نگاه
دین یهود به طبیعت
به‌طور کلی شعائر و آیین‌های مذهبی یهود ارتباط قابل توجهی با «تعادل فصول و
نظم آب و هوا» دارد و به همین جهت تقویم عبری یهودیان هر چند بصورت قمری محاسبه
می‌شود، ولی هر 2 یا 3 سال یکبار یک «ماه» اضافه (کبیسه) دارد تا سال قمری یهودی
همواره با فصل‌های طبیعت منطبق شود.
و از طرف دیگر با نگاهی کلی به آیین‌ها و مراسم و اعیاد دین یهود مشاهد می‌شود که
زمان برگزاری برخی از آنها به نوعی یادآور یک اتفاق طبیعی یا زمانبندی کشاورزی نیز
هست. به عنوان مثال عید پسح (آزادی) مصادف با بهار، عید شاوعووت (اهدای تورات) با
شروع برداشت محصول، عید سوکوت مصادف با جشن پایان برداشت و شروع کاشت در کشاورزی و
عید شمینی عصرت مصادف با دعا و برکت برای بارندگی‌های پاییزی و «جشن ایلانوت» مصادف
با بیدار شدن درختان از خواب زمستانی و زمان درخت‌کاری و برکت گفتن بر انواع
میوه‌ها تنظیم شده است.
از سوی دیگر بخش‌های مشخصی از نمازِ (سه‌گانه‌ی) روزانه‌ی واجبِ یهودیان با تغییر
فصل نیز منطبق می‌شود. که بطور مثال می‌توانیم به بند «بارخ عالنو» (ברך עלינו)
اشاره کرد که درخواست باران در نماز از تاریخ 14 آذر ماه تا اوایل بهار است.
و همچنین در بسیاری از دروس مذهبی تاکید می‌شود که یکی از وظایف هر فرد یهودی این
است که برای سرزمینی که در آن سکونت دارد از خدا طلب برکت و باران نماید.
گرمایش زمین
از جمله مهمترین مسائل محیط زیستی که همواره بسیار به آن اشاره می‌شود گرمایش
کره زمین است.
برخی عامل این تغییرات را خود طبیعت معرفی می‌کنند و به عنوان مثال «کوه‌های
آتشفشانی» را مسئول تولید گاز CO2 بیش از حد معرفی می‌کنند. ولی بررسی و
آزمایش‌های دانشمندان ثابت کرده که عامل اصلی تولید Co2، فعالیت‌های صنعتی و
کشاورزی انسان است .
شرایط بدون بازگشت
منظور از «شرایط بدون بازگشت» این است که این احتمال وجود دارد که در آینده
نزدیک، حتی اگر بشریت و همه ارگان‌های بزرگ صنعتی و کشاورزی، میزان تولید Co2 خود
را به حداقل کاهش دهند، باز هم به دلایلی مسئله‌ی «افزایش دمای کره زمین» ادامه
داشته باشد.
در ادامه به بعضی از این دلایل اشاره می‌کنم:
1- در ازای هر یک درجه گرم شدن کره زمین، «ناحیه کمربندی پرباران کره زمین» حدود
100 کیلومتر بالاتر قرار می‌گیرد. به این معنا که بسیاری از جنگل‌های کره زمین که
در هزاران سال گذشته دائما، باران زیادی دریافت می‌کردند اکنون باید سال‌های نسبتا
خشک‌تری را تجربه کنند. از طرفی جنگل‌های مناطق پرباران جزو مهمترین مکانیزم ذخیره
و مهار CO2 در کره زمین به حساب می‌آیند و اگر در آینده از بین بروند دیگر Co2 را
از جو خارج نمی‌کنند.
2- رنگ سفید و روشن برف و یخ در ناحیه قطب‌ها بخش مهمی از تابش و حرارت خورشید را
که به آن منطقه می‌تابد دوباره به بیرون جو زمین منعکس می‌کنند. امروزه با آب شدن
بیشتر یخچال‌های قطبی، زمین‌های بیشتری زیر آنها نمایان شده و رنگ تیره خاک آنها
نسبت به رنگ روشن یخچال‌ها، باعث می‌شود تا حرارت بیشتری از خورشید داخل خاک و جو
زمین باقی بماند و باعث گرمتر شدن بیشتر زمین می‌گردد.
3- در بعضی از قسمت‌های یخ‌های شمالی کره زمین حجم بسیار قابل توجهی از گاز متان
«در دروان قدیم» با یخ ترکیب شده و انباشته شده و در صورت آب شدن این یخ‌ها، این
گاز متان نیز در جو آزاد خواهد شد. این درحالی است برخی کارشناسان اعتقاد دارند که
به‌لحاظ فیزیکی هر مولکول گاز متان بین 20 تا 32 برابر مولکول گازCO2 خاصیت
گلخانه‌ای و اثر گرمازا دارد.
4- طبق مطالعات ویژه‌ی دانشمندان، از انقلاب صنعتی تا همین اواخر بسیاری از کشورهای
صنعتی مقادیر بسیار زیادی از انواع غبار فلزهای صنعتی (مثل سرب، کروم، کبالت،
کادمیم، مس و روی) را در داخل جو رها می-کرده‌اند که هر چند «جو» را به‌شدت آلوده
می‌کرده‌اند ولی چون باعث «براق» شدن اتمسفر زمین می‌شده باعث می-شده که بخشی از
نور و حرارت خورشید توسط لایه بیرونی اتمسفر «منعکس» شود و وارد جو نشود. در 25 سال
اخیر با پیگیری‌های سازمان‌ها و نهادهای محیط زیستی، بسیاری از صنایع این کشورها را
ملزم به استفاده از فیلترهای مخصوص جهت جلوگیری از آلودگی (فلزی) جو نموده‌اند که
درصد این آلودگی‌های (فلزی) در جو نسبت به سال‌های قبل کاهش پیدا کرده و به همان
نسبت «براق بودن» جو نیز کاهش پیدا کرده است. (منظور این است باوجود این که در این
سال‌های اخیر جو به‌طور غیر عادی براق بوده، کره زمین باز هم حدود 5/1 تا 2 درجه
گرمتر شده. و اگر براق نبود میزان «افزایش حرارت» کره زمین از این هم بیشتر می‌شد.)
بنا به دلایل بالا و همچنین برخی دیگر دلایل این امکان وجود دارد که دمای کره زمین
و تعادل آن از شرایط پایدار خارج شده و به جایی برسیم که اگر حتی همه صنایع و
فرهنگ‌های بشری با احترام و احتیاط کامل نسبت به اصول زیست محیطی برخورد کنند دیگر
کار از کار گذشته باشد و زمین مجددا پایداری سال‌ها و قرن‌های گذشته را تجربه نکند.
که به این شرایط، شرایط بدون بازگشت می-گویند.
بسیار ضروری به‌نظر می‌رسد که تا هنوز فرصت هست همه ابنای بشر دست به دست یک دیگر
داده و با تکیه بر خرد جمعی و همدلی ملت‌ها از راه محدود کردن و کنترل نهادهای
صنعتی و کشاورزی در هر چه سالم‌تر کردن تنها خانه‌ی بشریت اقدام کنند.
