انجمن کلیمیان تهران
   

نقدي بر فيلم سينمايي و مجموعه تلويزيـوني «مريم مقـدس»

   

 

مهندس آرش آبائی – دكتر یونس حمامی لاله زار‎
اردیبهشت  1381

مریم مقدساین فیلم و سریال با تبلیغات فراوان در تابستان 1380 در سینماهای كشور و در پاییز و زمستان 80 در تلویزیون (با دو نوبت پخش در هفته)، اثری بسیار عظیم و منفی بر اذهان عمومی نسبت به دین و یین یهود و یهودیان بر جای نهاد.
در شخصیت مریم، كه خود یهودی و یهودی‎زاده بود و قاعدتاً می‎بایست جزء زنان مومنه یهودی نیز باشد، هیچ اثری از اجرای آداب و شعائر یهودی به چشم نمی‎خورد. او حتی یكبار هم به شیوه احكام یهودی به عبادت نمی‏پردازد و نویسنده آنچه را كه در نظر خود داشته، به عنوان مریم و جامعه ‎ی كه در آن می‎زیست، تحویل بیننده ناآگاه از واقعیات تاریخی و دینی داده است.
در این مبحث، به اختصار نكاتی فهرست‎وار دربارة خط مشی ضد یهود و كینه‎ ورزی نسبت به هر چه كه متعلق به این دین است، ذكر می‎شود:
 معبد مقدس بیت المقدس: این مكان به عنوان مقدس‎ترین بنای یهود، قبله و مركز عبادات الهی و آیین قربانی‎های روزانه به درگاه خداوند، خالی از هرگونه قداست و روحانیت و معنویت نشان داده شد. نیم نگاهی به تورات یا تلمود یا قوانین مدون یین بیت المقدس، اهمیت فوق‎العاده آن را در میان یهودیان و علمای آنها نشان می‎دهد.
«بِت همیقداش» یا بیت المقدس، معبدی بود كه در قربانگاه آن هر روز در نوبت‎های معین با مراسم خاص و با شكوه، قربانی‎هایی به حضور خداوند تقدیم می‎شد و در كنار آن «لاویان»- افرادی از نسل لِوی، یكی از فرزندان حضرت یعقوب- با خواندن سرودهایی از زبور داوود، به مدح و ستایش خداوند می‎پرداختند، و نیز همواره عدها‎ی از مردمان یهود، برای كفارة گناهان و خطاها - زن و مرد- در آن مكان حضور داشتند، و اینها غیر از مراسم خاص روزهای شنبه و اعیاد سه‎ گانه یهود است كه جمعیت عظیمی، برای اجری مراسم پیرامون آن تجمع می‎كردند.
در «مریم مقدس»، این معبد الهی، محلی سرد و بی‏روح و متروك تصویر شد كه در انحصار گروهی «كاهن بی وجدان» است و در چند قدمی آن، بدون رعایت هیچگونه حرمتی، مردم كوچه و بازار بی اعتنا به آن در حال كار و كسب هستند و اتفاقا، بازار روز نیز جنب معبد بیت المقدس واقع است!
كاهن (یا «كُوهِن» به زبان عبری):
بنابر دستور خداوند در تورات، افراد یهودی از نسل لوی- فرزند سوم حضرت یعقوب- به عنوان لاوی (مفرد كلمه لاویان یا لویان)، به خدمت یین عبادی خداوند اختصاص داشتند. ایشان از مالكیت سهمیه زمین زراعی در اسرائیل- بر خلاف سایر اسباط بنی ‎اسرائیل- منع شدند و در ازی آن، خدمت در خانه خداوند عنوان شغلی آنها بود و بخشی از وجوه شرعی جامعه برای تامین زندگی آنها صرف می‎شد.
تیره ا‎ی از لوی‎ها كه مستقیما شجره ‎شان به حضرت هارون می‎رسید، عنوان كوهن یا كاهن داشتند كه تقدیم قربانی‎ها به درگاه خداوند و برخی آیین خاص در بیت المقدس به عهده آنها بود. طبق آیك یه صریح تورات، خداوند كوهن‎ها را به واسطه ی برای جاری كردن بركت بر بنی اسرائیل منصوب می‎فرماید.
كاهنان و لاویان- هر چند كه معصوم و عاری از اشتباه نبوده ‎اند - معمولا از مذهب‎ی ترین و فرهیخته ترین افراد جامعه بودند و چون مجری آیین گسترده كهانت و مراسم متعدد بیت المقدس بودند، لزوما از سطح سواد و معرفتی بالا برخوردار بودند و مدرسین و معلمین جامعه نیز معمولا از میان آنها بر می‎خاستند. طبق قوانین مربوطه، كاهنان در نوبت‎های خاص هفتگی، جابجا می‎شدند و هیچگاه یك گروه معین از كاهنان به طور دائم در معبد حضور نداشت، غیر از كاهن اعظم- یا كوهن گادول- كه معمولا به طور دائم مستقر بود.
از سوی دیگر، «سَنْهِدرین» یا مجمع عالی علمای یهود با 71 نفر عضو دانشمند و خبره در متون و احكام یهود كه لزوما كاهن نبودند، نهاد قانونی و شرعی بررسی وضعیت دینی جامعه یهود زمان بود.
اكنون این مستندات را مقایسه كنید با آنچه كه در فیلم نشان داده شد:
به رویت سازندگان این فیلم، كاهنان- همگی و تقریبا بدون استثنا - افرادی خبیث، ریاكار، بی منطق و حتی بدون بهره از كوچكترین آداب احترام و متانت بودند. در جلسه‎ «سَنْهِدرین» - كه در ذهنیات نویسنده با مجمع كاهنان خلط شده بود- تمام این كاهنان به مانند كودكانی شیطان ، تصمیماتی شریرانه و عجولانه می‎گیرند.
هیچگونه نشانه‎ی از وظیف اصلی آنها كه انجام دقیق یین یهود و مراسم عبادی باشد، جز یك صحنه از سرودهی دستجمعی نامفهوم، نشان داده نمی‎شود. از مراسم تقدیم قربانی‏هی روزانه به درگاه خداوند، اهدی هدیی مردمی به معبد بیت المقدس و جشن‏ها و اعیاد باشكوه مذهبی با حضور مردم در این مكان هیچ خبری نیست. در نهایت برای بیننده، معلوم نیست كه این كاهنان به جز دعوا و مشاجره و تمسخر و توطئه، در معبد خداوند چه می‎كنند.
زن در یهود:
در تاریخ یهود، زنان به درجه نبوت رسیده‎ اند و 7 زن نبیه در تورات و سایر كتب انبیاء یهود- عهد عتیق- (و قبل از دوران مورد بحث در فیلم مذكور) ذكر شده‎ اند. بخشی اساسی از فرایض یهود، مختص زنان است و بخش‎هایی از آن مانند حلال و حرام خوراك یا قوانین شنبه و اعیاد مستلزم شراكت زن است.
طبق فرمان خداوند، زنی كه بچه ‎دار می‎شد، موظف بود با توجه به جنسیت فرزندش، به درگاه خداوند شخصا در معبد بیت ‎المقدس قربانی تقدیم كند: «خداوند به موسی چنین فرمود: با بنی ‏اسرائیل چنین سخن بگو … اگر آن زن دختر بزاید… هنگام كامل شدن ایام پاكی ‏اش برای تولد پسر یا دختر، بره ‏ای (تا) یكساله برای قربانی سوختنی و جوجه كبوتر یا قمری برای قربانی خطا به آستانه دروازه چادر وعده ‏گاه الهی (كه بعدها به بیت‏المقدس تبدیل شد) نزد كاهن آورد … این قانون زنی است كه پسر یا دختر بزاید» (تورات، سفر لاویان، فصل ‎‎‎‎‎12، یات 1 الی 7).
چگونه است كه زن طبق آیین یهود باید برای تولد دخترش قربانی تقدیم كند، ولی در فیلم «مریم مقدس» ادعا می‎شود كه:
«بگویید طبق رسم یهود، حصیرهای خانه را پایین بیندازند، و خود نیز تا مدتی از خانه خارج نشوید تا ننگ دختردار شدنتان فراموش شود»؟ (فیلمنامه ص 20)
دربارة حضور یافتن زن در معبد بیت ‎المقدس- ضمن آن كه حفظ حریم میان زن و مرد در تمام اماكن و به ویژه این محل مقدس یك اصل مهم بوده است- آیه فوق الذكر و نیز چندین آیه دیگر از تورات بر این واقعیت دلالت دارند كه نه تنها زنان مجاز به ورود به صحن معبد بودند، بلكه در بعضی شریط موظف به چنین كاری بودند و حتی در اكثر مراسم بیت المقدس نیز شركت می‎كردند. تنها مانعی كه برای ورود زن و مرد یكسان بود، امكان ناپاكی آنها بود كه با غسل و گذشت مدت زمان معین، برطرف می‎شد.
مطابق نقشه معبد بیت المقدس كه در عهدعتیق و تلمود تشریح شده ‏است، محوطه بزرگی از آن «صحن زنان» (عِزْرَت هَناشیم به عبری یا دار النساء به عربی) نام داشت- كه عبارت اخیر در فیلمنامه ذكر شده اما در متن فیلم سخنی از آن به میان نمای‎ید. مردان و زنان هنگام انجام مراسم در صفوف جدا از هم در این محوطه جمع می‎شدند و افرادی كه قصد تقدیم قربانی داشتند، به صحن داخلی‎تر وارد می‎شدند. تنها كاهنان در نوبت مقرر- و حتی نه همه مردان یا كاهنان یهودی- حق داشتند برای تقدیم قربانی به صحن مركزی وارد شوند.
بخش اعظم فیلم، به مجاد‎له دربارة‌ حضور مریم در صحن معبد اختصاص یافته كه از یكسو، نفرت و تبعیض نسبت به زن به نمایش گذارده می‎شود و از سوی دیگر، برخلاف آیین موجود، به مریم اجازه داده می‎شود (از سوی همان آدم‎های خبیث) كه آلونكی در مجاورت مركز معبد بسازد و زندگی كند، در حالی كه در هیچ دوره ا‎ی نه برای مرد و نه برای زن، اجازه سكونت در معبد وجود نداشت چه برسد به آن كه در آن معبد، خانه یا اتاقی ساخته شود. در آن معبد، تنها اتاق‎ هایی مشخص برای نگهبانی از معبد- و نه سكونت- آن هم برای كاهنان و لاویان تعبیه شده بود.
همچنین، در هیچ دوره ا‎ی، «اعتكاف» در بیت ‏المقدس در بین یهودیان مرسوم نبوده است.
 سوءاستفاده غرض‎ورزانه از مقدسات و نمادهای یهودی:
در مجموع می‎توان گفت كه این فیلم، با نمایاندن كاهنان، معبد بیت المقدس (البته بدون تقدس)، البسه یهودی و ذكر چند كلمه یا نام یهودی و جهت دادن به همه آنها در مسیر ریا و ظلم و سیاهكاری، سعی می‎كند چهره‎ای كاملا منفور از این دین الهی برای بینندها‎ی كه هیچگونه پیش زمینه قبلی از این مكتب در ذهن ندارد تصویر ‎كند.
سومین همایش «گفت‎وگوی دینی با شوری جهانی كلیساها» پنج‌شنبه 18 بهمن با تاكید بر ضرورت همكاری برای مقابله با اثرات جهانی شدن بر مذهب، به كار خود پیان داد.
به گزارش یرنا، در پیان این همیش دو روزه كه موضوع «ادیان و پدیده جهانی شدن» را مورد بحث و بررسی قرار داد، دانشمندان مسیحی و مسلمان ضمن تاكید بر ضرورت همكاری در زمینه مقاومت در برابر اثرات جهانی شدن بر مذهب، جدیت خود ر برای ادامه و گسترش این گفت‎وگوها تا یجاد تفاهم و نزدیكی بیشتر میان اسلام و مسیحیت مورد تاكید قرار دادند.
شركت‌كنندگان همچنین بر عدم ایجاد فاصله به علت رفتارهای متفاوت و عقیده دینی میان دینداران تاكید كردند.
«جهانی شدن» محور اصلی این گفت‎وگوها بود و شركت كنندگان این مسئله را بهترین زمینه برای همكاری میان دانشمندان تمام ادیان الهی دانستند. دكتر «طارق میتری» رئیس شورای جهانی كلیساها گفت:« یكی از مسائلی كه ما حتما باید در اینده روی آن به طور جدی كار كنیم، توجه به اثرات عمیق جهانی شدن بر روی مذهب است.» وی خطاب به دانشمندان مسلمان حاضر در همیش تصریح كرد: « ما بید از نظر فرهنگی و اخلاقی با هم همكاری داشته باشیم.»
معاون پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در مراسم اختتامیه این همیش با اشاره به مسئله «جهانی شدن» تصریح كرد
«ما نگران هستیم كه این مسئله باعث شود زندگی برای انسان‎ها بی‌معنی شود». سید عباس نبوی اظهار داشت: «میان ادیان الهی معانی، پیه‌ها و مبانی و ارزش‎هی مشتركی وجود دارد كه می‌تواند همه ما را به هم پیوند دهد و همه ما درك می‎كنیم كه اگر آموزه‌هی ادیان به خوبی عملی می‌شد، بسیاری از مشكلات، سختی‌ها، جنگ‌ها و مقابله‌هی انسان‎ها رخ نمی‌داد». (اطلاعات 20/ 11/ 80)



 

 

 

Back Up Next 

 

 

 

 

استفاده از مطالب اين سايت تنها با ذكر منبع (بصورت لینک مستقیم) بلامانع است.
.Using the materials of this site with mentioning the reference is free

این صفحه بطور هوشمند خود را با نمایشگرهای موبایل و تبلت نیز منطبق می‌کند
لطفا در صورت اشکال، به مسئولین فنی ما اطلاع دهید