|
| |||||||||||||||||
|
|
آبان 1386
مصاحبه با دکتر رحمت‌الله رفیع وقتی با دو شاخه گل مریم سفید از در بزرگ و سفید رنگ بهشتیه می‌گذری، انگار، دنیای روزمرگی‌ها و خستگی‌ها را پشت این در پیر از لحظه‌ها می‌گذاری و وارد دنیای جدیدی می‌شوی. با اشتیاق از بین درختانی که روبرو ایستاده‌اند می‌گذری تا تکه‌های گمشده هویتت را در بین سنگ‌نوشته‌ها پیدا کنی. به دنبال نام و یادها، آشناها و غریبه‌ها، چشم به قبرها دوختی و سرآسیمه به مهمانی خاطره‌ها می‌رسی وقتی شاخه گلت را روی مقبره می‌گذاری با دو تکه سنگ دق‌الباب می‌کنی انگار سنگ صبوری را پیدا کردی تا بغض سکوت و بی‌کسی‌هایت بشکند و تاریخ با تمام عظمتش پای درددلت بنشیند... اینجاست که فکر می‌کنی هویت و گذشته تو در این خاک آرمیده و حسی از غم و غرور تمام وجودت را می‌گیره. تازه می‌فهمی چرا همیشه فقط دو شاخه گل با خودت می‌‌آری یه شاخه برای غمهات یه شاخه برای غرورت، اینجا بهشتیه است جایی که بغض دلتنگی‌ات بی صدا می‌شکنه ...
به بهانه اقدامات انجام شده توسط هیئت مدیره انجمن کلیمیان تهران در راستای زیباسازی و ایجاد امکانات و تسهیلات درخور شأن زائرین بهشتیه گفتگویی با دکتر رحمت‌الله رفیع نایب رئیس انجمن کلیمیان تهران که شخصاً مسئولیت انجام این امر را به عهده دارد ترتیب دادیم. متن مصاحبه در زیر برای آگاهی شما عزیزان همکیش به چاپ می‌رسد: س : آقای دکتر در ابتدا برای خوانندگان این نشریه از تاریخچه گورستان بهشتیه بگویید؟ ج : در ابتدا باید بگویم نام بهشتیه خود تاریخ است و سخن از حدود 3 سده زندگی کلیمیان در تهران دارد. اولین گورستان کلیمیان تهران واقع در خیابان سپه نرسیده به میدان حسن آباد بود. در آغاز دوره پهلوی آن گورستان به خیابان مازندران انتقال یافت. در سال 1315 به علت گسترش بافت شهری و با توجه به میزان جمعیت کلیمیان بهشتیه فعلی در خیابان خاوران احداث و کار خود را آغاز کرد. 71 سال پیش اولین متوفی به نام داوود حناگلی در این گورستان مدفون شد و اکنون حدود 15000 قبر در این گورستان وجود دارد. س : هدف از این تصمیم و اقدامات چه بوده است؟ کاملا روشن و مشخص است، فکر می‌کنم سروسامان دادن بهشتیه نه تنها فقط دغدغه من و یا هیئت مدیره انجمن کلیمیان بوده بلکه دغدغه تمام افراد جامعه کلیمیان است. حفظ قبور گذشتگان در واقع می‌تواند حفاظت بخشی از تاریخ جامعه باشد. از طرف دیگر وجود امکانات مناسب جهت انجام امور متوفیات برپایه دستورات مذهبی و شرع یهود، از وظایف دینی به شمار می‌آید و می‌باید انجام پذیرد که این امکانات نیاز به رسیدگی و بازسازی داشته و دارد. از سوی دیگر پاکیزگی و فضاسازی بهشتیه به عنوان تنها گورستان کلیمیان پایتخت مورد توجه بوده است و ایجاد امکانات درخور شأن زائرین، از جمله دلایلی است که ما را به این امر ترغیب کرده است. س : در صحبت‌هایتان به حفظ قبور و در نتیجه حفظ هؤیت تاریخی یهود اشاره کردید این هویت تاریخی از چه منظری قابل اهمیت است؟ ج : منظور من از هؤیت تاریخی، تنها بیان 3 سده زندگی کلیمیان در تهران نیست بلکه این هویت سخن از حیات اجتماعی و حتی سیاسی گذشتگان هم دارد. نام بهشتیه از سیر تحولات تاریخی متعددی خبر می‌دهد. از کوچ و آوارگی یهودیان عراقی به ایران و میزبانی اردوگاهی برای آنان گرفته تا مأمنی همیشگی برای یهودیان لهستانی، که از جهنم نازی‌ها به ایران پناه آورده بودند و این خاک را برای سکونت برگزیدند و در همین خاک آرمیده‌اند. قطعه‌ای به نام لهستانی‌ها در این گورستان است که خبر از ارتباط و تعامل جامعه یهودی ایران با دیگر یهودیان سراسر جهان دارد. از طرفی افراد عالم، خادم، نیکوکار و صدیقی همچون: حئیم موره، سلیمان حئیم، راب نعیم، حاجی یشوعا، دکتر نیک روز، طالع و .... که برگی از تاریخ کلیمیان را رقم زده‌اند در این گورستان مدفون هستند. با نگاهی دیگر می‌بینیم که اکثر یهودیان ایرانی چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور عضوی از خانواده خود را در این مکان به میزبانی ابدیت برده‌اند و بقا سنگ قبری نشان از هویت، نام و اصالت آنان دارد. حفظ قبور و نام این بزرگواران حفاظت از تاریخ، شأن و حیثیت جامعه یهودی ایرانی است. س : منابع مالی این پروژه چگونه تأمین شده است؟ ج : هیئت مدیره انجمن کلیمیان تهران طی یک مصوبه بودجه‌ای را معین و به این امر اختصاص داد. البته یهودیان داخل و خارج از کشور نیز در این پروژه حمایت‌های مالی قابل توجهی داشته‌اند. س : تا به حال چه اقداماتی انجام شده است ؟ ساماندهی این گورستان از نظافت و پاکسازی محل از نخاله‌ها و پاره‌های آهن انباشته شده. در گوشه گوشه محوطه آغاز شد. در اقدام بعدی عملیات حصارکشی در ضلع‌های شمالی و غربی گورستان به منظور ممانعت از ورود معتادین انجام گرفت. گام بعدی ترمیم قبور فرسوده بود که هم اکنون هم در حال انجام است. ترمیم و مرمت سرویس‌های بهداشتی و ایجاد امکانات لاز برای رفاه حال ائرین، ترمیم دو حلقه چاه آب و سیستم آبرسانی، مرمت غسالخانه و ایجاد نمایشگاه عکس دائمی در محل ساختمان مرکزی بهشتیه به منظور بزرگداشت مقام خادمین جامعه کلیمی از دیگر اقدامات انجام شده بود، در اینجا جای دارد از آقای رامین مسجدی که در ایجاد این نمایشگاه نقش به سزایی داشته‌اند تشکر نمایم. س : با توجه به پیشرفت کار این پروژه هم اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد و حداکثر چه زمانی به پایان می‌رسد؟ ج : این پروژه هم اکنون وارد فاز دوم عملیاتی شده است، که شامل تسطیح و بلوک‌بندی محدوده شرقی گورستان به منظور ایجاد منطقه جدید برای انجام امور متوفیات، نصب دستگاه تلفن عمومی، خشکاندن علف‌های هرز در محوطه و ایجاد سیستم اداری برای نظارت و مدیریت بر مجموعه است و نیمه اول سال آینده به پایان می‌رسد. س : در اقدامات ذکر شده اشاره‌ای به تعویض خودرو حمل جسد نشد با توجه به بودجه در نظر گرفته شده برای ساماندهی گورستان این امر کی محقق می‌شود ؟ ج : با توجه به پیگیری‌های انجام شده از نهاد ریاست جمهوری از سوی دفتر ایشان مبلع 220 میلیون ریال بابت تعویض خودرو حمل جسد به این امر اختصاص یافت ولی هنوز به حساب انجمن کلیمیان تهران واریز نشده است که به محض دریافت بودجه تعویض خودرو محقق می‌شود. س : با توجه به دقت نظر شما نسبت به حفظ و نگهداری گورستان بهشتیه آیا برنامه خاصی از سوی هیئت مدیره انجمن کلیمیان برای حفظ و احیاء گورستان گیلیارد در نظر گرفته شده است؟ از گورستان گیلیارد می‌توان به عنوان یکی از میراث‌های تاریخی کشور نام برد. چرا که این گورستان نه تنها به عنوان جلوه‌ای از تاریخ جامعه کلیمیان بلکه خود برگی از شناسنامه تاریخ سرزمین کهن‌مان ایران است. اگر فرمانداری و شهرداری دماوند با انجمن کلیمیان تهران همکاری نمایند می‌توان این گورستان را به عنوان نمادی از زندگی مسالمت‌آمیز یهودیان و مسلمانان در تاریخ ایران حفظ کرد. آقای دکتر در پایان از این که وقتتان را در اختیار مجله ما گذاشتید سپاسگزاری می‌نمایم.
|
|
|
