ترجمه
:سیما مقتدر
آبان 86
كشور آرژانتين با مساحتي حدود 2/78 كيلومترمربع در آمريكاي جنوبي واقع شده است. بيش
از نود درصد از جمعيت 36 ميليوني اين كشور كاتوليك هستند. پايتخت اين كشور بوينس
آيرس و زبان رسمي آن اسپانيايي است.
الف – قدمت يهوديان آرژانتين
در دوراني كه آرژانتين جزء مستعمرات اسپانيا شمرده مي‌شد مهاجرت يهوديان
آنهم اكثراً غيرقانوني و پراكنده صورت مي‌گرفت. پس از استقلال اين كشور در سال 1810
ميلادي امكان ايجاد جوامع يهودي فراهم شد كه البته به تدريج از سال 1840 به بعد اين
جوامع با مهاجرت‌ها شكل گرفت. در سال 1853 ميلادي آزادي كامل در اجراي مذهب براي
غيركاتوليك‌ها به تصويب رسيد. به دنبال اين مصوبه در سال 1868 ميلادي اولين انجمن
يهوديان آرژانتين به نام «كنگره يهوديان جمهوري آرژانتين» تاسيس شد. به دنبال قتل و
عام يهوديان روسيه در سال 1881 مهاجرت يهوديان اروپاي شرقي به آرژانتين سير صعودي
به خود گرفت. اما با آغاز صده جديد ميلادي فعاليت‌هاي سياسي صهيونيستي و گروه‌هاي
انقلابي نيز در اين كشور آغاز شد. مدت كوتاهي پس از انقلاب روسيه در سال 1917
ميلادي و اعلام برابري حقوق بلشويسك‌ها و يهوديان روسي، اولين قتل و عام يهوديان در
صده جديد صورت گرفت. بدين ترتيب طي سال 1920 حدود هفتاد هزار يهودي به ويژه از
اروپاي شرقي روانه آرژانتين شدند. مدت كوتاهي پس از آن با آغاز فعاليت حركت‌هاي
ناسيوناليستي در آلمان در سال 1933 نيز مجددا حدود چهل هزار يهودي ديگر به جمع
يهوديان آرژانتيني پيوستند.
بدين ترتيب در سال 1933 «انجمن خيريه يهوديان» و در سال 1935 «اتحاديه تامين
سرپناه» و در سال 1938 انجمن يهوديان آرژانتين با داشتن بخش‌هاي اجتماعي، آموزشي و
فرهنگي تاسيس شد. مدت كوتاهي پس از آن در سال 1940 اولين شماره «هفته نامه يهوديان»
نيز منتشر شد.
دولت آرژانتين هرگونه حركت ضديهودي توسط وابستگان نازي را سركوب مي‌نمود. اما بعدها
درخواست پناهندگي براي يكي از فعالين حزب نازي به نام «آدولف آيشمان» باعث ايجاد
تنش شد. اين تنش‌ها با ربودن آيشمان در سال 1960 گسترش بيشتري يافت.
در حال حاضر آرژانتين داراي هفتمين انجمن بزرگ يهودي مي‌باشد كه اكثر اعضاء آن در
پايتخت سكونت دارند . تاكنون در اين كشور دو فرماندار و يك وزير كار يهودي انتخاب
شده‌اند. تاثير يهوديان بر اموراقتصادي، فرهنگي، علمي، آموزشي و هنري در اين كشور
بسيار چشم‌گيراست.
ب- يهوديان آرژانتين در قرن 21 ميلادي
طي چند سال اخير بحران اقتصادي موجود در آرژانتين بي‌تاثير برروي جامعه
يهود نبوده است. بررسي‌هاي جديد حكايت از وضعيت نامناسب يهوديان دارد. طي سال‌هاي
دهه شصت ميلادي نيمي از جامعه يهود كه در حال حاضر تعداد آنها به 200000 نفر مي‌رسد
جزء طبقه متوسط به شمار مي‌آمدند، اما در حال حاضر تنها 25 درصد آنها از قشر متوسط
هستند و بقيه در مرز خط فقر يا زير خط فقر قرار دارند. براساس تحقيقات انجام شده،
تعداد افرادي كه تحت حمايت ارگان‌هاي انجمن قرار دارند طي سال‌هاي اخير از 4000 نفر
به 20000 نفر افزايش يافته است. تنها به ده درصد از 200000 دانش‌آموزان يهودي روزي
يك بار در مدرسه خوراك گرم داده مي‌شود. علاوه بر آن 1700 خانوار يهودي در بوينس
آيرس منزل خود را از دست داده‌اند. حدود 300 خانوار يهودي تحت حمايت كامل درماني و
تغذيه كنيساي ايمانوئل به عنوان يك مركز خيريه يهودي قرار دارند. مراجعه ماهانه
حدود 500 نفر جوياي كار به انجمن خبر خوش‌آيندي نيست اما از طرفي نشان‌دهنده حيات
جامعه يهود است و اينكه آنها به دنبال تلاش و پيشرفت هستند. اما اعداد مذكور هيچيك
وضعيت اجتماعي يهوديان آرژانتين را شرح نمي‌دهند. گفته مي‌شود هر چهارشنبه صبح
يهوديان كثيري كه زماني خود جزء طبقه متوسط محسوب مي‌شدند به ارگان‌هاي حمايت كننده
انجمن براي گرفتن صبحانه يا بسته خوراكي روز خود مراجعه مي‌كنند. در گزارشات ديگري
به احساس تلخ يهودياني اشاره شده كه بايد با وضعيت جديد و نامناسب خود عادت كنند.
در اين ميان حتي افرادي ديده مي‌شود كه به هيچ وجه مايل به ترك منزل خود نيستند.
گرچه به علت عدم توانايي مالي قبوض برق را پرداخت نمي‌كنند و در تاريكي مي‌نشينند.
اما در مقابل هستند افرادي كه تحمل اين دوره سخت را داشته‌اند و براي صرف خوراك گرم
به راحتي به خوراك‌خوري انجمن مراجعه مي كنند .
البته به مرور زمان و با بهره‌گيري از سياست خصوصي‌سازي ، فراهم آمدن امكان واردات
و تبليغات از حجم مشكلات اقتصادي آرژانتين كاسته شده است. اما از جهتي فراهم آمدن
امكان واردات باعث از هم پاشيدگي بسياري از واحدهاي اشتغال كوچكي شده كه اكثرا
يهوديان در آنها به كار اشتغال داشتند. حتي انجمن نيز به عنوان يك ارگان، از بحران
اقتصادي موجود ميان بانك‌هاي يهودي رهايي نداشته است. زيرا انجمن، قسمت اعظم سرمايه
خود را در اين بانك‌ها سرمايه‌گذاري نموده بود. بدين ترتيب انجمني كه زماني از
وضعيت خوبي برخوردار بود هم اكنون ده‌ها هزار دلار بدهي دارد.
در
اين ميان طي چند سال اخير موسساتي تاسيس شدند تا شايد بتوانند مبالغي براي حل اين
بحران جمع‌آوري نمايند. در اين راستا يكي از موسسات خيريه يك ميليون دلار جهت امور
خيريه به انجمن آرژانتين اهدا نمود. با بهره‌گيري از اين وجه برنامه‌اي تنظيم شد كه
براساس آن روزانه چند وعده خواركي به افراد مستمند يهود داده شود. عده‌اي از اعضاء
متمكن انجمن موسسه خيريه‌اي براي جمع‌آوري صدقه تاسيس نمودند كه ارايه كمك به
سالمندان يهودي از نظر دارويي و خوراكي از جمله برنامه‌هاي آنها محسوب مي‌شود. اين
موسسه اخيراً نيز 12 آپارتمان براي خانواده‌هاي مستمند و بي سرپناه ارايه داده است.
علاوه بر آن مركزي جهت كاريابي و شركت در دوره‌هاي آموزشي تاسيس شد. اين موسسه
توانسته است تاكنون سالانه حدود يك هزار امكان شغلي فراهم كند. اما متاسفانه كماكان
هر ماهه بر تعداد جويندگان كار افزوده مي‌شود. اخيرا در بوينس آيرس قرارداد همكاري
ميان يك بانك امريكايي و يك بانك محلي يهودي براي سرمايه‌گذاري به ميزان 7/3 ميليون
دلار به امضاء رسيده است كه براساس آن طي سه سال آينده فعاليت‌هاي انجمن در كل
آرژانتين گسترش خواهد يافت. براساس اين طرح دستيابي سالانه به ده هزار امكان شغلي
نيز ميسر مي‌شود.
علاوه بر آن به دانش‌آموزاني كه در مدارس يهودي اشتغال به تحصيل ندارند در هفته دو
جلسه تعليمات ديني يهودي آموزش داده مي‌شود. اما با وجود تمام امكانات ارايه شده
مهاجرت به اسرائيل اجتناب ناپذير است. مهاجرين آرژانتيني تا حدود يكسال بعد
ازمهاجرت به عنوان تنها مهاجرين غربي مبلغي معادل 2000 دلار كمك هزينه مالي دريافت
مي‌نمايند. آنها با دريافت اين مبلغ دوره اقامت را با مشكلات كمتري سپري مي‌نمايند.
آمار مربوط به سال 2001 حاكي از مهاجرت سالانه 1500 آرژانتيني دارد، كه اين عدد
نشان‌دهنده رشدي به ميزان سي درصد مي‌باشد.
سردبير هفته‌نامه يهودي - اسپانيايي «آورورا» معتقد است بسياري از يهودياني كه به
تازگي دچار بحران اقتصادي شده‌اند ترجيح مي‌دهند در موطن خود بمانند. آنها به علت
شرايط سختي كه با آن روبرو هستند بيم آنرا دارند كه نتوانند با امكانات ناچيز خود
زندگي جديدي را بعد از مهاجرت آغاز نمايند. به همين جهت در موطن خود مي‌مانند چرا
كه حداقل هموطنان آنها از مشكلات آها مطلع هستند و بان آنها نيز مشترك است.
بسياري از مهاجرين نيز به مناطق مجاور اسپانيايي زبان مهاجرت مي‌كنند. گفته مي‌شود
بسياري از اجتماعات يهودي در كشورهاي ديگر فاقد نيروي تازه نفس هستند و با ميل
يهوديان آرژانتيتي را جذب مي‌كنند. حتي در نظر است براي مهاجرين يهودي از آرژانتين
، فرانسه و افريقاي جنوبي مبالغ ويژه كمك هزينه در نظر گرفته مي‌شود..
ج – بازسازي كتابخانه آثار يهوديت در آرژانتين
همه در خواب سنگيني بوديم كه ناگهان خانه به لرزه افتاد. تازه صبح كه
بيدار شديم اطلاع دادند مركز آثار يهوديت به نام AMIA در مركز آرژانتين منفجر شده
است.
اين انفجار در سحرگاه هجدهم جولاي 1994 در مركز شهر بوينس آيرس رخ داد. حدود 85 نفر
در اين انفجار جان باختند، 300 نفر مجروح شدند و به بيش از 400 منزل مسكوني و تجاري
خسارت وارد شد. پس از سالها هنوز عاملين اصلي انفجار شناخته نشده‌اند.
به محض شنيدن خبر، نوجوانان كليمي خود را به محل رساندند و پس از شركت در جلسه
آموزشي مشغول به جستجو در آوارها براي نجات بازماندگان شدند. اما اين انفجار نه
تنها مرگ انسان‌ها را بدنبال داشت بلكه كتابخانه مركزي را نيز ويران كرده بود. در
طبقات سوم و چهارم ساختمان مذكور انستيتو علوم يهودي استقرار داشت. امروزه اين مركز
به نام انستيتو تحقيقات يهودي يا بنياد IWO معروف است. مهمترين بخش اين موسسه، قسمت
بايگاني و كتابخانه آن محسوب مي‌شد. اين موسسه تنها مركز منحصر به فردي به شمار
مي‌رود كه در آن اسناد و كتب متعددي به زبان ييديش، اسناد مربوط به تاريخ يهود در
آرژانتين، انتشارات متعددي به جاي مانده از دوران قبل از نازي ، مقالات و اشيايي
مربوط به فرهنگ يهودي را در خود جاي داده است. اين انستيتو در سال 1925 با هدف
تحقيق در فرهنگ يهود به ويژه در اروپاي شرقي تاسيس شد و در سال 1928 شعبه آن در
بوينس آيرس بنا نهاده شد.
اما اين مركز پس از انفجار دقيقا مانند سيبي كه به دو نيم شود به دو تكه تقسيم شد و
عملاً نيمي از آن از ميان رفت.
هم‌زمان در كنار نيروهاي كمكي كه به دنبال بازماندگان زيرآوار مي‌گشتند بيش از
هشتصد نوجوان يهودي از طرف كتابخانه مشغول جستجو در آوارها شدند. آنها كوچكترين تكه
كاغذي را جمع‌آوري مي‌كردند. پس از آن از مدارس نيز در اين راستا كمك گرفته شد.
در يازدهمين سالگرد اين انفجار و به دنبال تهيه گزارشي از جوانان دست‌اندركار ،
پرده از خاطرات جالبي برداشته شد آنها در اين گزارش براي اولين بار راجع به
فعاليت‌هاي خود لب به سخن گشودند. اكثراً مايل به ظاهرشدن مقابل دوربين نبودند. يكي
از آنها مي‌گويد: «من در آن موقع فقط 15 سال داشتم ولي چون مي‌خواستم كمك كنم خودم
را 18 ساله معرفي كردم. با اين سن كم حين جمع‌آوري تكه‌هاي كاغذ به اجسادي
برمي‌خوردم كه مسلما براي سن من اصلا مناسب نبود».
جواناني از اين دست زياد ديده مي‌شود. آنها به اين ترتيب هرگونه خطري را در ميان
آوارها به جان خريدند. هر لحظه امكان ريزش مجدد آوار وجود داشت. مدتي بعد بوي تعفن
شديد ادامه كار را سخت‌تر نمود. در هر جستجويي در زيرآوار احتمال برخورد با يك جسد
بعيد نبود. اما علت شركت جوانان در اين پروژه چه بود ؟ يكي از آنها در پاسخ به اين
سئوال معتقد است كه آنها به علت سن خود بي‌پروا و جسور بودند و در مقایسه با
بزرگسالان ترس كمتري هم داشتند.
اما با جمع‌آوري همين تكه‌هاي كاغد تعداد بي‌شماري نوشته‌جات، نوارهاي ضبط، اشياء و
بيش از هفتاد جلد كتاب بازسازي شدند. بدين‌ترتيب تعدادي از كتاب‌ها كه از دوره
نازي‌ها به جاي مانده بودند مجددا بازسازي شدند . البته به جهت اين كه جستجوي
تكه‌هاي كاغذ از زير آوار و تدوين آنها به صورت كتاب دو امر كاملا جداگانه محسوب
مي‌شدند براي آنها دوره‌هاي ويژه‌اي جهت «بازسازي كتب به كمك تكه كاغذها» برگزار
شد.
يكي از جوانان مي‌گويد «حقيقت امر اين است كه پس از مدتي نجات كتاب‌ها براي ما
گاهاً مفهوم نجات يك موجود ذي‌حيات را از آوارها تداعي مي‌نمود».
