الهام یگانه
تیر 1378
دانش دندانپزشکی راه خویش را از تجربه آغاز کرد و در فرایند زمان همچون سایر علوم
از دستاوردهای علمی بهره فراوان برد به گونه ای که تجربه توانست با پشتوانه ای از
آن دانشی را به ظهور رساند که تماما مبتنی بر علم است و عمل. شاهد این مدعا مسیری
است که تاریخ گویای آن است. اگر به التیام درد دندان و کشیدن آن با روشهای مرسوم در
مصر باستان و آنچه که فراعنه مبادرت به آن می کردند، اشاره ای گذرا گردد ملاحظه می
شود که در آن زمان پزشکان مخصوص فراعنه پس از تزریق مواد مخدر، نظیر تریاک در عروق،
مبادرت به کشیدن دندان می کردند. این امر که با روشهای مناسب عصر خویش انجام می شد
یکی از اولین شواهد کاربرد مواد داروئی بی حس کننده قوی بود که برای کشیدن دندان از
آن استفاده می شد. به طور مثال:
در روزهایی که پادشاه بابل قرار بود در مجلس تاجگذاری شرکت کند دچار ناراحتی شدید
دندان می شود. برای رفع این مشکل سینوهه را به حضور می پذیرد. "او می گوید: مرا
احضار کردند و من نیز قبل از کشیدن دندان قدری تریاک را وارد رگ او کردم و تقریبا
بدون درد دندان پادشاه را کشیدم. اطبایی که حضور داشتند تصور می کردند که سلطان به
دلیل درد ناشی از کشیدن دندان مرا به قتل خواهد رسانید، اما چنین نیز نکرد و همگان
بسیار حیرت کردند."
بعدها از مواد دیگری نظیر صمغ، قطعات خیس شده ریشه یا برگ درختان کشف شده که در پر
کردن حفره های دندانی از آن بهره می گرفتند استفاده می شد. جالب آنکه در این مقطع
تنها درمان مد نظر نبوده بلکه در پاره ای موارد از مواد مورد نظر برای زیبایی
استفاده می کردند، کمااینکه تنوع و فن آوری عصر حاضر در پیدایش مواد دندانپزشکی، هم
به درمان توجه دارد و هم به ایجاد یک نمای طبیعی تر که همان تامین زیبایی است در
همین راستا روشهای درمانی اقوام مایان (mayan) ساکنین قدیم آمریکای جنوبی، بر حفظ
زیبایی تاکید داشته چنانچه اسناد موجود بیانگر آن است که برخی از افراد این قوم
دندانهای خویش را به دست کارگزاران و یا تعمیرکاران دندان می سپردند تا شکل ایده آل
مورد نظر آنها را ایجاد نماید همچنین دکتر مهدی میزانی از قول دانشمندان انسان
شناسی اتریش می نویسد که سوهان کردن دندان در ادوار کهن یکی از مناسک و رسوم مذهبی
محسوب می شد که به هنگام بلوغ با شکوه و جلال خاصی انجام می شده است. این عمل بیشتر
به این ترتیب صورت می گرفتکه به وسیله سوهان، لبه برنده دندان های پیشین را به صورت
اشکال مخصوص که موید آداب و رسوم ویژه ای بوده فرم می دادند.
چینی ها نیز مثل مایان ها تمایل و علاقه زیادی به در اختیار در آوردن "علم
دندانپزشکی" آنروز برای زیبایی داشتند. دانش پزشکی در چین قدیم برخاسته از طبابت
های تجربی بوده که تا چندین قرن درمان را محدود به رژیم غذایی و حجامت می انگاشته
است. بعدها در سده چهارم پیش از میلاد انجمنهای پزشکی خاص، تشریح اجساد و مطالعه
عینی دستگاههای بدن را آغاز کردند که به علت مخالفت رهبران دینی آن زمان، محکوم شده
و پس از اندکی پیشرفت متوقف شد.
. . . به هر حال چینی ها به مرور زمان روشهای درمانی بهتری را نیز ابداع کردند که
بعدها در سایرکشورهای شرقی نیز رواج یافت. یکی از این روشها سوزاندن ناحیه دردناک
با نوک تیغه های مخصوص بود که روی آتش سرخ شده بودند. به مرور این روشها تکامل
بیشتری یافت تا اینکه امروزه به طب سوزنی مصطلح شده اند و دیگر نه نیاز به آتش و
سرخ کردن و نه لزومی به تماس آن با محل درد. آنه برای دردهای دهان و دندان 26 نقطه
متصور بوده اند که با فرو بردن سوزن در آنها درمان صورت می گرفته است. این تحرک را می توان سرآغاز دومین مرحله پیشرفت علم درمان دندان پس از دوران بدوی
دانست. کشورهایی مانند چین، هند، ایران، مصر، مکزیک و کشورهای حاشیه سواحل مدیترانه
از پیشقراولان این حرکت می باشند. علاوه بر آن در بخشهایی از جهان به سبب وجود
معابد و تمدنهای مذهبی و همچنین بعثت انبیاء عظام نظیر حضرت موسی (ع)، حضرت عیسی
(ع)، و حضرت محمد(ص)که از مربیان اولالعظم الهی بوده اند موجب تغییرات مثبتی در
جوامع بشری شده است. تغیر مسیر انسان از وادی جهالت و مادیت به دنیای اخلاق و
معنویت نتیجه تلاش آنها و تمدنهای مختلفی است که در این مسیر تلاش و اثر از خودشان
نشان دادند تا جایی که بسیاری نیز در این راه جان باختند.
و امروز اگر در هر زمینه ای، از جمله "دانش دندانپزشکی" پیشرفتهای شگرف حاصل آمده
ماحصل تلاشی است که پشتیبان ما پیشگامان آن بوده اند و آیندگان نیز در انتظار نتایج
تلاش امروز و فردای ما هستند.
