دکتر ژان پـایـاب
تابستان 1392
خلاصه
در
حال حاضر تعداد ۱۰۰۰۰۰ یهودی در استرالیا به‌سر می‌برند. آنها مسئولیت نهادها و
سازمان‌های زیادی را در این کشور برعهده دارند. یکی از این سازمان‌ها شورای اجرایی
یهودیان است که در زمینه گفت‌وگوی ملی بین مسیحیان، یهودیان و مسلمانان استرالیا
مشارکت دارد. جامعه یهودیان استرالیا، از گذشته دارای شرایط رفاهی قابل قبولی بوده
است.
مقدمه
در این مختصر برآنیم تا به طور اجمالى نگاهى به وضعیت گذشته و حال یهودیان
استرالیا بیندازیم. تاریخچه حضور یهودیان در استرالیا، نحوه سازماندهى، موقعیت فعلى
آنها در استرالیا، از جمله مطالب عمده‌اى است که در این گزارش مورد بررسى قرار
مى‌گیرد. پرواضح است که شناخت اجمالى از وضعیت یهودیان در این کشور می‌تواند زمینه
را براى مطالعه عمیق‌تر در حوزه‌هاى جزئى، تخصصى‌تر و همچنین تحلیل‌هاى مناسب‌تر در
خصوص عملکرد یهودیان این کشور فراهم نماید.
در ابتدا ایالات متحده محل تجمع تبعیدی‌هاى کشورهاى اروپایى به ویژه کشور قدرتمند
بریتانیا محسوب مى‌گردید. پس از استقلال ایالات متحده از کشور بریتانیا در سال
۱۷۷۶، بریتانیا بزرگ‌ترین تبعیدگاه و زندان خود را از دست داد، در نتیجه بریتانیا
در پى تبعیدگاه و زندان جدید متوجه جزیره استرالیا گردید. بریتانیا جزیره استرالیا
را در سال ۱۷۸۸ به عنوان مستعمره خود انتخاب و از آن براى زندان، تبعید مجرمان بهره
گرفت. در ۲۶ ژانویه همین سال اولین گروه از زندانیان که بالغ بر ۱۵۰۰ نفر می‌شدند
وارد جزیره شدند. ۱۵ نفر از این تعداد را یهودی‌ها تشکیل می‌دادند. بعدها در سال
۱۸۲۸ افراد دیگرى به طور آزادانه وارد این سرزمین شدند که در بین آنها یهودیان نیز
حضور داشتند. مهاجرت‌هاى دهه‌هاى ۱۸۵۰، ۱۸۸۰، ۱۹۳۰، ۱۹۴۰، ۱۹۵۰، ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۰، سبب
گردید تا اجتماع منسجمى از یهودیان در کشور استرالیا شکل بگیرد. از میان این سال‌ها
سال‌های پس از جنگ جهانی دوم بسیار حائز اهمیت است زیرا پس از جنگ تعداد زیادى از
یهودیان از کشورهاى مختلف به ویژه آلمان و اتریش به استرالیا مهاجرت کردند که رقمى
بالغ بر ده‌ها هزار نفر را شامل مى‌شوند. ترکیب جمعیتى یهودیان استرالیا در حال
حاضر شامل خانواده‌هاى قدیمى یهودیان استرالیایى، مهاجران اروپایى، مهاجران روسى،
مهاجران آفریقاى جنوبى و مهاجران اسرائیلى می‌باشد.
جمعیت‌شناسى
در حال حاضر در کشور استرالیا جامعه یهودیان بالغ بر 000/100 نفر مى‌باشند،
یهودیان این کشور بیشترین تعداد را در قاره اقیانوسیه تشکیل می‌دهند. عمده جمعیت
یهودیان این کشور در شهر ملبورن (حدود 000/45 نفر) و در شهر سیدنى (حدود 000/35
نفر) زندگى مى‌کنند که تقریبأ ۸۰٪ یهودیان استرالیا را در خود جاى داده‌اند. بقیه
یهودیان را در اجتماعات کوچک‌تر مى‌توان در مکان‌هایى همچون آدلاید (Adelaide)،
بریسبان (Brisbane)، کانبرا (Canberra)، گلد کالست (Gold Coast)، پرث (Perth)، و
هوبارت (Hobart) مشاهده کرد.
بریتانیا جزیره استرالیا را در سال ۱۷۸۸ به عنوان مستعمره خود انتخاب و از آن براى
زندان، تبعید مجرمان بهره گرفت. در ۲۶ ژانویه همین سال اولین گروه از زندانیان که
بالغ بر ۱۵۰۰ نفر می‌شدند وارد جزیره شدند. ۱۵ نفر از این تعداد را یهودی‌ها تشکیل
می‌دادند.
بیشتر مهاجران یهودى که در سیدنى زندگى مى‌کنند از اروپاى غربى و مرکزى مى‌باشند.
این یهودیان نسبت به همتایان خود در اروپاى شرقى که در ملبورن زندگى مى‌کنند بیشتر
تمایل به سکولار بودن دارند. به همین دلیل سیدنى به داشتن جمعیت یهودى سکولار معروف
شده و ملبورن به داشتن جمعیت یهـودى ارتدوکس. شایان ذکر است که اشکنازى‌ها در
استرالیا در اکثریت مى‌باشند در حالى که سفاردى‌ها در اقلیت قرار دارند.
سازمان‌ها و نهادها
جامعه یهودى استرالیا نظام منسجمى دارد که همه نهادهاى یهودى را به همدیگر متصل
مى‌سازد. در این سیستم تمامى کنیسه‌ها، مدارس، گروه‌هاى همگانى و مؤسسات در دو حوزه
ملى (فدرال) و سطوح ایالتى به یکدیگر مرتبط می‌باشند. مهم‌ترین سازمان ملى جامعه
یهودیان استرالیا که حامی یهودیان در قبال دولت است، شوراى اجرایى یهـودیان
استرالیا (ECAJ) می‌باشد. در سطوح ایالتى نیز ایالت‌ها داراى یک هیأت نمایندگان
یهودى (JBD)مى‌باشند. این هیأت‌ها کانال ارتباطى را با شوراى اجرایى فراهم
می‌نمایند. در کشور استرالیا به ویژه در ملبورن و سیدنی تنوع زیادى از سازمان‌ها،
کلوپ‌ها و اجتماعات در حوزه‌هاى مربوط به زنان، ورزش، سیاست، فرهنگ وجود دارد.
سازمان بناى بریث (B\'nai Brith) او لین شعبه استرالیایى خود را در سال ۱۹۴۵ در این
کشور تأسیس نمود. این شعبه نقش مهمى در کشور استرالیا ایفا مى‌کند.
یهودیان استرالیا به مرور زمان امکانات خود را توسعه داده ارتقا بخشیده‌اند.
کنیسه‌هاى یهودیان در این کشور از حدود ۱۲ کنیسه در دهه ۱۹۳۰ به بیش از ۸۰ کنیسه در
حال حاضر افزایش یافته است. در این کنیسه‌ها ما شاهد تقریبا تمامى جریان‌هاى مذهبى
آیین یهود مى‌باشیم. از جمله سایر نهادهاى یهودى در استرالیا مى‌توان به مدارس
یهودى اشاره کرد. مدارس روزانه یهودى چیزى بالغ بر ۲۰ مدرسه مى‌باشد. امروزه بالغ
بر ۷۵ ٪ از دانش‌آموزان یهودى مقطع ابتدایى در شهر ملبورن و بالغ بر ۵۰ ٪
دانش‌آموزان متوسطه این شهر در مدارس روزانه یهودى به تحصیل مشغول مى‌باشند.
آموزشگاه یادواره مونت اسکوپوس ملبورن (Melborn`s Mount Scopus Memorial College)
که دانش‌آموزان را از مقطع ابتدایى تا سطوح آخر مقطع دبیرستان همراهى مى‌کند، یکى
از بزرگ‌ترین مدارس روزانه یهودى در دیاسپورا مى‌باشد که جمعیتى در حدود ۲۰۰۰ محصل
را در خود تحت تعلیم قرار می‌دهد. درصد تقریبى دانش‌آموزان یهودى مقطع ابتدایى در
شهر سیدنى نیز حدود ۶۰ ٪ و براى مدارس متوسطه حدود ۴۰ ٪ مى‌باشد.
شوراى اجرایى
یهودیان استرالیا (ECAJ)
این شورا در سال ۱۹۴۴ در استرالیا تأسیس گردیده و نماینده منتخب رسمى و سخنگوى
جامعه یهودیان استرالیا مى‌باشد. رئیس این شورا در حال حاضر فردى است به نام جرمی
جونز(Jermy Jones) این شورا با برخى سازمان‌ها من‌جمله کنگره جهانى یهود، انجمن
یهودیان آسیا و اقیانوسیه، شوراى یهودیان کشورهای مشترک‌المنافع و کنگره یهودیان
آسیا- اروپا مرتبط مى‌باشد. این شورا در برخى طرح‌ها همچون، گفت‌وگوى ملى مسیحیان،
مسلمانان و یهودیان استرالیا، مشارکت در سازمان‌هاى قومى و مذهبى استرالیا، اتحاد
کلیسا در استرالیا، و ائتلاف سازمان ملى غیردولتى علیه نژادپرستی مشارکت فعال دارد.
این شورا در جلسات مشاوره‌اى که توسط بخش روابط خارجى دادستان کل استرالیا و در
رابطه با حقوق‌بشر برگزار مى‌شود، مشارکت می‌کند. از جمله قسمت‌ها و بخش‌هاى مختلف
شوراى اجرایى یهودیان استرالیا می‌توان به هیأت نمایندگان یهودى نیوسوث ولز (New
South wales)، شوراى جامعه یهودى ویکتوریا، شوراهاى جامعه یهودى جنوب استرالیا،
هیأت نمایندگان یهودى کوئنزلند (Queensland) و اجتماع عبرى هوبارت اشاره
مدارس روزانه یهودى چیزى بالغ بر ۲۰ مدرسه مى‌باشد. امروزه بالغ بر ۷۵ ٪ از
دانش‌آموزان یهودى مقطع ابتدایى در شهر ملبورن و بالغ بر ۵۰ ٪ دانش‌آموزان متوسطه
این شهر در مدارس روزانه یهودى به تحصیل مشغول مى‌باشند.
کرد. از جمله نهادهاى وابسته به این شورا نیز می‌توان به اتحادیه دانش‌آموزان
یهـودى استرالیا، اتحاد براى پیشرفت یهود در استرالیا اشاره کرد.
مطبوعات و رسانه‌ها
یک هفته‌نامه، انگلیسى زبان ملى وجود دارد که اخبار مربوط به یهودیان استرالیا
را پوشش می‌دهد. نشریات یهودى دیگرى همچون (AIJAC) اخبار خاورمیانه و پژوهش‌هاى
افراطى جناح‌هاى راست و چپ ضدیهود را منعکس می‌کند. همچنین می‌توان به ملبورن
کرونیکل(Melbourne Chronicle) و یک مجله ادبى به زبان ییدیش (Yiddish) اشاره کرد که
چندین بار در سال منتشر می‌شود.
بسیارى از کنیسه‌ها و جوامع یهودى مجلاتی را به صورت مداوم منتشر مى‌کنند. چندین
ساعت در طول هفته برنامه‌هاى متنوع و جذابى از طریق ایستگاه‌های رادیویی سیدنی و
ملبورن، به زبان‌هاى انگلیسى، عبرى و ییدیش براى یهودیان پخش مى‌شود. این برنامه‌ها
به‌طور مرتب در مطبوعات تبلیغ می‌شوند. همچنین سایت‌هاى محلى اینترنتى زیادى نیز
وجود دارد که متعلق به یهودیان می‌باشد.
فرهنگ
تعدادى موزه یهودى قابل توجه و مراکز اسناد در استرالیا وجود دارد. همچنین
شعبه‌هاى متعددى از «جامعه تاریخى یهودیان استرالیا» (Australian Jewish Historical
Society) به نحو بسیار چشمگیرى در شهرهاى سیدنى و ملبورن ایجاد شده است. این مرکز
مجله مهمى را منتشر مى‌کند و مجموعه‌اى از موضوعات تاریخى و شجره‌نامه‌اى مرتبط با
هویت یهودیان استرالیا گردآورى کرده است. این موزه اخیرا ساخته شده و درشهر دارلینگ
هورست (Darlinghurst) قرار دارد. این موزه همچنین محکومانى که جامعه یهودى سیدنى را
بنیان نهادند به تصویر کشیده است. علاوه بر این، در این موزه «خیابان جورج» (George
street) در مرکز سیدنی، جایى که تعدادى از کاسبکاران یهودی در اواسط دهه اول قرن ۱۹
زندگى مى‌کردند به نمایش گذاشته شده است.
خدمات رفاهى
جامعه یهودیان استرالیا همواره از زمان‌هاى گذشته سیستم رفاهى منسجمى را جهت
حمایت و کمک به مهاجران تازه وارد، کمک مالى و روحى به جوانان و نوجوانان در مواجهه
با مشکلات و کمک به افراد معلول و سالخورده، دارا بوده است. خانه‌هاى سالمندانى که
در شهرهاى ملبورن و سیدنى وجود دارد امکانات مناسبى را براى افراد سالخورده فراهم
کرده است. سازمان‌هاى متنوعى از این دست در جوامع یهودى سایر مناطق استرالیا نیز
وجود دارد.
جایگاه یهودیان در جامعه استرالیا
یهودیان مدعى‌اند در استرالیا با یهودیان باید همچون سایر نژادها برخورد شود.
یهودیان باید آزاد باشند تا در زندگى سیاسى، اقتصادى و فرهنگى مشارکت نمایند. اولین
تئاتر استرالیا توسط فردى به نام اسحاق ناتان (Isaac Nathan) که پدر موسیقى
استرالیا لقب گرفت ساخته شده است.
یهودیان مدعى‌اند در استرالیا با یهودیان باید همچون سایر نژادها برخورد شود.
یهودیان باید آزاد باشند تا در زندگى سیاسى، اقتصادى و فرهنگى مشارکت نمایند.
یهودیان در این کشور به لحاظ تاریخى داراى نقش و نفوذ زیادى مى‌باشند. به‌طور مثال
در قرن نوزدهم حضور یهودیان در سمت‌هاى مختلفى همچون شهردارى شهر ملبورن، عالى‌ترین
مقام ایالت جنوبى استرالیا، ریاست مجلس نمایندگان و ریاست مجلس سنا، نشانه بارز
حضور آنها در عرصه سیاست‌هاى اجرایى این کشور می‌باشد.
نتیجه‌گیری:
جامعه یهودیان استرالیا همچون سایر جوامع یهودى در جهان از یک نظم و ترکیب
منسجمى برخوردار می‌باشد. در راس این جامعه، شاهد وجود شوراى اجرایى یهودیان
استرالیا (ECAJ) هستیم که هماهنگ‌کننده و نماینده رسمى جامعه یهودیان در سراسر این
کشور است. این شورا حامى و سخنگوى یهودیان استرالیا بوده و مواضع رسمی را در قبال
جریانات سیاسى، اقتصادى و فرهنگى در این کشور اتخاذ می‌نماید. در مرحله پایین‌تر
شاهد یک‌سرى هیأت‌هاى نمایندگى (JBD) هستیم که در هر ایالت حضور دارند و برنامه‌هاى
خود را با شوراى اجرایى یهودیان استرالیا هماهنگ مى‌کنند. تمامى این جوامع (در سطوح
ملى و ایالتى) در استرالیا شبکه به هم پیوسته‌اى را تشکیل مى‌دهند که خود این شبکه
نیز به نوبه خود جزئى از سایر شبکه‌ها در سرتاسر جهان می‌باشد.
به‌طور قطع یکى از علل موفقیت یهودیان و گسترش نفوذ و سلطه آنها، چه در استرالیا و
چه خارج از آن را می‌توان در ارتباطات پیوسته، منسجم و سلسله مراتبى آنها دانست.
اگرچه یهودیان جهان جمعیت بسیار اندکى را به خود اختصاص داده‌اند اما همین ارتباطات
گسترده و مداوم آنها سبب گردیده تا خود را در حد یک اکثریت قومى و نژادى در جهان
مطرح کنند.
بررسى جوامع یهودى در جهان و نظام سلسله مراتب حاکم بر آنها که با عملکرد آنها
ارتباط مستقیم دارد می‌تواند زوایاى دیگری از تأثیر و نفوذ یهودیان را در جهان روشن
سازد.
